Menocchio was molenaar in Montereale, een dorpje in het armoedige Friuli, in het uiterste noordoosten van Italië. Toen hij een eerste keer werd opgepakt, verkondigde hij al meer dan dertig jaar radicale en opstandige ideeën over rijken en Kerk. Sacramenten, relikwieën, heiligenbeelden, de maagdelijkheid van Maria... hij deed het allemaal af als verzinsels van mensen, 'koopwaar' waarmee de clerus de goegemeente onder de duim hield en uitbuitte. Overigens kende hij God beter dan zij, God is namelijk alles wat we zien, aarde, water en lucht. Gods geest is in alles en iedereen, niet te vatten in een schijfje ongedesemd brood. Het was meer dan godslastering, Menocchio was geen randfiguur, integendeel, hij was burgemeester geweest en administrateur van de parochie. Hij wou anderen de weg wijzen, nam de rol van leer- en zedenmeester op zich. Velen aanhoorden hem, vaak hoofdschuddend, maar niemand gaf hem aan tot een pastoor hem anoniem verklikte. Menocchio staat symbool voor de botsing tussen een ketter die trouw blijft aan de volkscultuur en de geïnsitutionaliseerde cultuur die ketters in de 16e eeuw ter dood veroordeelt.